I. Caricole - Projectbeschrijving

In 2012 werd het nieuwe gesloten transitcentrum ‘Caricole’ geopend op het terrein van de nationale luchthaven Zaventem. Het complex werd ontworpen door architectenbureau Bontinck en vervangt de verouderde en onaangepaste transitcentra 127 in Melsbroek en het INAD op de luchthaven van Zaventem. De Regie der Gebouwen zal het complex huren van The Brussels Airport Company voor een termijn van 36 jaar met een jaarlijkse huurprijs van 1,2 miljoen euro. In de Caricole worden enerzijds personen geplaatst die aan de grens een asielaanvraag hebben ingediend en in afwachting zijn van een beslissing over hun asielaanvraag, en anderzijds INAD’S (inadmissibles), personen die via Zaventem België willen binnenkomen zonder binnenkomstdocumenten en geen asiel willen aanvragen. De Caricole kijkt uit over de landingsbaan van de luchthaven en het omliggende landbouwgebied.

De naam ‘Caricole’ verwijst naar het ringvormig hoofdvolume dat steunt op een balkvormige sokkel. De balkvormige sokkel bevat de toegang en de bezoekersvleugel. Het cirkelvormig hoofdvolume huisvest een administratieve afdeling, een medische afdeling, een grootkeuken, drie leefunits voor 30 personen, een gemeenschappelijke infrastructuur voor de bewoners, de intake en drie isolatiecellen. De ringarchitectuur moet de buitenruimtes tegelijkertijd controleerbaar maken, de bewoners niet te kijk zetten aan de buitenwereld en toch een gevoel van openheid geven. De binnenzijde van de ring wordt gebruikt als afgesloten wandeling voor de verschillende units. Zo vormt het gebouw op zich een fysieke en visuele afsluiting. De privacy van de bewoners en de beveiliging van het centrum worden zo op een discrete manier verzekerd.

De beide volumes van het gebouw worden afgewerkt met verschillende gevelmaterialen, zodat er twee duidelijke entiteiten in het geheel aanwezig blijven. Het ringvormig hoofdvolume heeft een verticale houten gevelbeplanking en verticale houten ramen. Deze elementen zorgen voor een verticaal element in een verder horizontaal volume. De bezoekersvleugel wordt afgewerkt in donkere parementsteen en aluminium schrijnwerk. Deze afwerking zorgt voor een uiterst strakke gevel, die contrasteert met de houten gevelafwerking van het hoofdvolume.

De dienst Vreemdelingenzaken en de Regie der Gebouwen stelden het behoefteprogramma op voor de bouw van het complex. Eerst werd de werking en de infrastructuur geanalyseerd van het huidige INAD- en transitcentrum en de andere gesloten centra. Op basis van de resultaten van de analyse en externe expertise werd vervolgens het behoefteprogramma opgesteld. Het programma zelf werd dan vertaald in een architecturaal concept dat beantwoordt aan de eisen van de diensten van Belgocontrol omdat het complex zich juist naast de luchthaven in Zaventem bevindt. Zo beantwoordt de ronde vorm aan de belangrijke antiradar voorschriften zodat het gebouw geen storingen zou veroorzaken op de landingsradar van de luchthaven.

In het ontwerp van de Caricole wordt ruime aandacht werd geschonken aan de humane aspecten van het transitcentrum. Er zijn geen tralies voor de ramen en er werden verschillende ontspanningsruimten, een bibliotheek, een speelruimte voor de kinderen, een sportzaal, een klaslokaal en een binnenkoer om o.a. sport te beoefenen ingericht. Toch schuilt achter deze humane uitstraling een goed georganiseerde veiligheidscontrole. In geval van bewonersopstanden of bij spanningen kan onmiddellijk overgeschakeld worden op een strenger regime waarbij de tussendeuren tussen de vleugels direct vergrendeld kunnen worden. Naast uitgebreide camerabewaking en surveillance-technieken zijn er ook bemande controleposten in elke vleugel aanwezig. Agressieve bewoners kunnen opgesloten worden in de isolatiecellen. Tenslotte werd er tevens een brandweg aangelegd tot in het midden van het centrum zodat alle gebouwen en voorzieningen op een snelle en efficiënte wijze bereikt kunnen worden in geval van brand of opstand.